ตึกเจ้าพระยาอภัยภูเบศร ปราจีนบุรี
ตึกเจ้าพระยาอภัยภูเบศร ตั้งอยู่ในโรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร เป็นตึกสีเหลืองสไตล์ย้อยนยุคสถานที่ท่องเที่ยวที่มีชื่อเสียงของปราจีนบุรี สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2452 เป็นตึกที่เจ้าพระยาอภัยภูเบศรสร้างขึ้นโดยทรัพย์สินส่วนตัวเพื่อถวายเป็นที่ประทับแรมของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว แต่ไม่ทันได้เสด็จประทับพระองค์ก็เสด็จสวรรคตก่อน อย่างไรก็ตามที่นี่เคยใช้เป็นที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้า เจ้าอยู่หัว เมื่อปี พ.ศ.2455 รวมทั้งพระบรมวงศานุวงศ์อีกหลายพระองค์ คราเสด็จมณฑลปราจีนบุรี
ตึกเจ้าพระยาอภัยภูเบศร ตัวอาคารเป็นสถาปัตยกรรมยุโรปแบบบาโร้ค (Barogue)เป็นตึกสองชั้นมีมุขด้านหน้าตรงกลางเป็นโดมผนังด้านนอก มีลายปูนปั้น ลายพฤกษาประดับ ซุ้มประตูและ หน้าต่างภายในตึกแบ่งออกเป็นหลายห้อง ห้องที่งดงามที่สุดคือห้องโถงกลางชั้นล่างซึ่งยังคง ลักษณะการตกแต่งภายในแบบเดิม อยู่ครบถ้วนตั้งแต่ลวดลายกระเบื้องปูพื้นภาพเขียนสีปูนเปียกบนเพดาน และลายปูนปั้นหัวเสา
กรมศิลปากรได้ประกาศขึ้นทะเบียนตึกเจ้าพระยาอภัยภูเบศรเป็น โบราณสถาน และได้มีการเปิดเป็นพิพิธภัณฑ์อย่างเป็นทางการ โดยจัดทำเป็น พิพิธภัณฑ์การแพทย์แผนไทยอภัยภูเบศร เป็นศูนย์การรวบรวมอนุรักษ์ตำราไทย สมุนไพรไทย การแพทย์แผนไทย การแพทย์พื้นบ้านของจังหวัดปราจีนบุรี อีกทั้งยังเป็นแหล่งการศึกษาค้นคว้า วิจัยและเผยแพร่ ความรู้เกี่ยวกับวิถีชีวิตของคนท้องถิ่น ที่เกี่ยวข้องกับสมุนไพรและการแพทย์ของท้องถิ่น
ภายในอาคารชั้นล่างจัดแสดงประวัติตึกเจ้าพระยาอภัยภูเบศร ตำนานหมอหลวง การแพทย์แผนไทยแพทย์พื้นบ้านและ ตัวอย่างเครื่องมือเครื่องใช้ทางการแพทย์แผนไทย เช่น ตู้ยา หินฝนยา หินชนวน มีดหมอ ชั้นบน จัดแสดงสมุดข่อย หนังสือและตำรายา หินบดยาในอดีตสมัยทวารวดี
ถัดจากห้องโถงใหญ่คือ ร้านยาไทยต้นแบบโพธิ์เงิน-อภัยภูเบศรโอสถ ร้านขายยาของโรงพยาบาลที่ยังคงรูปแบบของร้านขายยาโบราณ ทั้งตู้ยาโบราณ เคาน์เตอร์จ่ายยา ตู้ยาสมุนไพร โหลดองยา และตัวอย่างสมุนไพรอีกนับไม่ถ้วน ทั้งที่นำมาแปรรูปแล้ว และที่ยังคงรูปแบบดั้งเดิมอยู่ ซึ่งร้านยาแห่งนี้ยังคงเป็นสถานที่ให้คำปรึกษา ให้คำแนะนำการใช้ยาสมุนไพร และการจ่ายยาลูกกลอน ยาต้ม ยาสมุนไพรแคปซูล โดยมีแพทย์เฉพาะทางดูแลอย่างใกล้ชิด
ชั้น 2 ของตึก มีอยู่ 3 ห้อง เริ่มจากโรงงานยาสมุนไพรบุณยะรัตเวช เป็นการจัดแสดงตัวอย่างโรงงานยาไทย ทั้ง ครื่องมือการผลิตยา ได้แก่เครื่องแร่งยา เครื่องอัดเม็ดยา เครื่องบดลูกกลิ้งใหญ่ เครื่องบรรจุผงยา ตู้อบไฟฟ้า ตู้ยา อุปกรณ์วิจัยสมุนไพรเพื่อใช้ในการผลิตยาหอม ยาอุทัยกฤษณา ไหยอหมกเกลือ ซึ่งนับว่ามีคุณค่าในประวัติศาสตร์ยาไทย
พิพิธภัณฑ์การปรุงยา ที่จัดแสดงกรรมวิธีปรุงยาแผนไทย 28 วิธี มีทั้งยาสำหรับดื่มกิน ยาสำหรับการชะล้าง ยาสำหรับการประคบ ขั้นตอนการปรุงก็มีการต้ม การบดผสม การตำ ฯลฯ โดยนำเสนอเป็นรูปแบบการ์ตูน แล้วก็ย่อส่วนให้เล็กจิ๋ว เหมาะสำหรับเด็กๆ ที่จะเรียนรู้เรื่องยาสมุนไพรแบบเข้าใจง่าย
ข้างตึกมีสวนสมุนไพรอภัยภูเบศร ที่ตกแต่งสไตล์ยุโรป แต่ต้นไม้ที่ปลูกในสวนทั้งหมด คือ พืชสมุนไพรไทยที่สามารถนำมาใช้เป็นยารักษาโรคได้ทุกชนิด เดินชมสวนไปก็จะได้กลิ่นของสมุนไพรต่างๆมาเป็นระยะ
สำหรับใครที่ต้องการเลือกซื้อ ผลิตภัณฑ์อภัยภูเบศร ที่ตึกโรงพยาบาลมีห้องจำหน่ายผลิตภัณฑ์ของอภัยภูเบศร ไม่ว่าจะเป็นยาสมุนไพรเพื่อสุขภาพ ความงาม ผลิตภัณฑ์ยาสระผม บำรุงผิว ต่างๆ ซึ่งมีให้เลือกมากมาย
ตึกเจ้าพระยาอภัยภูเบศร
เปิดบริการทุกวันเวลา 08.30-17.00 น. โทร. 0 3721 1088 ต่อ 3166 หรือ 0 3721 6164
ร้านจำหน่ายผลิตภัณฑ์จากสมุนไพร ในราคาย่อมเยาว์ชั้นล่างของโรงพยาบาล เปิดทุกวัน เวลา 08.30-20.30 น.
โทร. 0 3721 1088 ต่อ 3166