ถ้ำพระยานคร ชมแสงอาทิตย์ส่องลอดผ่าน พระที่นั่งคูหาคฤหาสน์
ถ้ำพระยานคร ตั้งอยู่ในอำเภอสามร้อยยอด จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ เป็นถ้ำขนาดใหญ่ บนเพดานถ้ำมีปล่องให้แสงสว่างลอดเข้ามาได้ จุดเด่นของถ้ำพระยานครที่ทำให้เป็นที่รู้จักของนักท่องเที่ยว คือ พระที่นั่งคูหาคฤหาสน์ ที่ตั้งอยู่ภายในถ้ำเป็นพลับพลาแบบจตุรมุข ยิ่งมีความงดงามยิ่งขึ้นในช่วงเวลาที่แสงอาทิตย์ส่องลอดผ่านจากปล่องของถ้ำลงมากระทบกับพระที่นั่งแห่งนี้ เป็นภาพที่เห็นแล้วดั่งต้องมนต์สะกด พระที่นั่งสร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 คราวเสด็จประพาสเมื่อวันที่ 20 มิถุนายน พ.ศ. 2433 ถ้ำพระยานครเป็นฝีพระหัตถ์ของพระวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าขจรจรัสวงศ์ ทรงสร้างขึ้นในกรุงเทพฯ แล้วส่งมาประกอบทีหลังโดยให้พระยาชลยุทธโยธินเป็นนายงานก่อสร้าง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จ มายกช่อฟ้าด้วยพระองค์เอง ที่กำแพงหินด้านขวามีพระปรมาภิไธยย่อในรัชกาลที่ 5 และรัชกาลที่ 7 เป็นตัวหนังสือใหญ่สีขาวสะดุดตา พระที่นั่งคูหาคฤหาสน์นอกจากเป็นจุดเด่นของถ้ำพระยานครแล้ว ยังเป็นตราประจำจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ในปัจจุบัน
ถ้ำพระยานคร ตามประวัติแต่โบราณได้ชื่อนี้ เพราะเจ้าพระยานครเป็นผู้ค้นพบคราร่วมเสด็จประพาสในรัชกาลที่ 5 ต่อมพระมหากษัตริย์ หลายพระองค์ ก็ทรงเสด็จพระราชดำเนิน ใครจะเชื่อว่ายามพระอาทิตย์ส่อง แสงผ่านปล่องเขากระทบกับพลับพลา ที่ประทับเรืองรองงดงามยิ่งกว่าใช้ไฟดวงใด ตามประวัติเล่าว่าในสมัยรัชกาลที่ 1 เจ้าพระยานคร ผู้ครองเมืองนครศรีธรรมราชได้แล่นเรือผ่านทางเขาสามร้อยยอด และเกิดพายุใหญ่ไม่สามารถเดินทางต่อไปได้ จึงจอดพักเรือหลบพายุที่ชายหาดแห่งนี้เป็นเวลาหลายวัน และได้สร้างบ่อน้ำเพื่อใช้ดื่ม เรียกว่า “บ่อพระยานคร” วันเวลาที่แนะนำ ชมลำแสงยามเที่ยงลอดช่องเพดานลงสู่พระที่นั่งฯ ช่วงเวลาที่สวยที่สุดคือ 10.30-11.30 น. สามารถเที่ยวได้ทั้งปี แต่ฤดูที่ดีซึ่งควรไปชม คือช่วงฤดูหนาว-ฤดูร้อนราวเดือนธันวาคมถึงเดือนมีนาคม
การเดินทางไปยังถ้ำพระยานครเมื่อมาถึงหาดบางปูซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของการเที่ยวถ้ำพระยานคร สามารถเดินทางได้ 2 แบบ คือ แบบแรกนั่งเรือหางยาวจากหาดบางปูใช้เวลาเดินทางเพียง 10 นาที ไปลงยังหาดแหลมศาลซึ่งเป็นจุดเริ่มเดินเท้าไปยังถ้ำพระยานคร ติดต่อเรือได้ที่ซุ้มของอุทยานฯ ราคาไปกลับลำละ 400 บาท นั่งได้ไม่เกิน 6 คน จะช่วยทุ่นเวลาและผ่อนแรงจากการเดินทางได้ครึ่งหนึ่งโดยที่ไม่ต้องเดินจากหาดบางปู
แบบที่ 2 คือ เริ่มเดินเท้าจากหาดบางปูไปยังถ้ำพระยานคร ซึ่งต้องเดินไกลกว่าแบบแรก ทางเดินช่วงแรกจากหาดบางปูไปยังหาดแหลมศาลาประมาณ 500 เมตร เดินข้ามเขาเรียบทะเลไปเรื่อย ๆ ไปจนถึงหน้าหาดแหลมศาลา
มาถึงหาดแหลมศาลาซึ่งเป็นที่ตั้งของที่ทำการอุทยานบริเวณนี่จะมีบ้านพัก ร้านค้า และร้านอาหาร ห้องน้ำ ให้บริการ และจุดเริ่มต้นเดินทางเพื่อไปยังถ้ำพระยานคร ไม่ว่าจะนั่งเรือหรือเดินมาจากหาดบางปู ทุกคนก็จะมาเริ่มเดินเท้าอีกครั้งจากจุดนี้
ระยะทาง 430 เมตร จะเป็นเส้นทางแบบนี้ คือ เป็นบันไดหินชันขึ้นไปเรื่อยๆ คำแนะนำ รองเท้าที่ใส่ควรเป็นรองเท้าผ้าใบ หรือแบบหุ้มส้น รองเท้าแตะไม่แนะนำ เพราะค่อนข้างเดินยาก เตรียมน้ำติดตัวมาด้วย
เมื่อเดินมาได้ครึ่งทางก็จะเจอจุดนั่งพักเป็นจุดวิวทะเล ที่สามารถมองเห็นชายหาดของแหลมศาลา
จากทางลาดชันที่ต้องเดินขึ้นตลอดเมื่อใกล้ถึงถ้ำก็จะเป็นเส้นทางเดินลงแล้ว ก็จะเบาแรงไปได้นิดนึง
จากการเดินที่เหนื่อยล้า เมื่อมาเห็นภาพนี้ก็หายเหนื่อยเป็นปลิดทิ้ง คุ้มค่ากับที่ต้องเดินขึ้นมา พระที่นั่งคูหาคฤหาสน์ ยามต้องแสงงดงามยิ่งนัก
บริเวณกำแพงถ้ำด้านขวามีพระปรมาภิไธยย่อในรัชกาลที่ 5 และรัชกาลที่ 7 เป็นตัวหนังสือใหญ่สีขาวสะดุดตา
และอีกฝั่งหนึ่งของถ้ำเป็นหินรูปเจดีย์ เป็นหินงอกที่มีรูปร่างคล้ายกับเจดีย์หลายยอด บริเวณฐานจะมีพระพุทธรูปหนึ่งองค์ และผ้าแพร7สีพันล้อมรอบหินอยู่ซึ่งถือว่าเป็นที่ศักดิ์สิทธิ์อย่างหนึ่งภายในถ้ำและเป็นสิ่งที่ธรรมชาติได้รังสรรค์ขึ้นอย่างมหัศจรรย์
การเดินทางมายังถ้ำพระยานคร
1.รถยนต์ส่วนตัว
จากกรุงเทพฯ ใช้ทางหลวงหมายเลข 4 มาถึงอำเภอปราณบุรี จะมีแยกซ้ายอีกประมาณ 37 กิโลเมตร เข้าสู่ที่ทำการอุทยานแห่งชาติเขาสามร้อยยอดไปยังหาดบางปูซึ่งเป็นจุดขึ้นเรือ และจุดเริ่มเดินเท้าไปยังหาดแหลมศาลา
2.รถโดยรถประจำทาง
ลงรถที่อำเภอปราณบุรี แล้วต่อรถสองแถวสายปราณบุรี-บ้านบางปู จากบ้านบางปูเหมารถสองแถวไปส่งที่ทำการอุทยานฯ
3. การเดินทางโดยรถไฟ
รถไฟ ขบวนรถไฟธนบุรี-ประจวบคีรีขันธ์ หรือ ธนบุรี-หลังสวน ลงรถที่สถานีรถไฟสามร้อยยอด ต่อรถสองแถวสายปราณบุรี-บ้านบางปู (ขึ้นรถได้ที่หน้าสถานีรถไฟ) เมื่อถึงบ้านบางปูหารถเช่าไปอุทยานฯ
จากหาดบางปูนักท่องเที่ยวสามารถเดินทางโดยทางเรือไปยังหาดแหลมศาลาซึ่งเป็นที่ตั้งของถ้ำพระยานคร โดยเช่าเรือ โดยติดต่อยังซุ้มของที่ทำการอุทยาน ลำละ 400 บาท พร้อมชำระค่าธรรมเนียมอุทยาน ใช้เวลาเดินทางประมาณ 10 นาที จะถึงหาดแหลมศาลา จากชายหาดมีทางเดินขึ้นเขาไปยังหาดแหลมศาลาประมาณ 400 เมตร หลังจากนั้นเดินขึ้นถ้ำพระยานครไปอีก 450 เมตร